Türk Dilinin Başkenti, Karaman’dır, diyoruz ve her yıl 13 Mayıs’ta Türk Dil Bayramı ile ilgili kutlamalar yapıyoruz. Fakat şehrin geneline baktığımız zaman bir çelişki görmekteyiz. Türkçesi varken yabancı kelimelerin fazlasıyla kullanılmakta olduğunu görüyoruz. Şehrimizin caddelerinde dolaştığımız zaman haddinden fazla yabancı kelimelerin olduğu iş yeri isimleri görüyoruz. Türk Dilinin Başkenti olarak bu bizleri fazlasıyla üzüyor. Biz, Türk Dilinin Başkenti değil miyiz? Eğer öyleyse neden büyük yerine grand, düğün yerine wedding, ev yerine home, şehir yerine city kullanmaktayız?

Türk Dilinin Başkenti olarak Türk Dil Kurumu tarafından 4 yılda bir tertip edilen Türk Dil Kurultayını şehrimize davet etsek ve onlarda teşrif etseler bu süreçte ne ile karşılaşacakları ortada. Muhtemelen bu ne perhiz bu ne lahana turşusu diyecekler. Zira gelen misafirleri ya grand’da (!)  ya da new’de (!) misafir edeceğiz. Buraya kadar bahsettiğimiz yer isimleri hakkındaki âcizane üzüntümüzü dile getirmekti. Sanıyorum Türk dili ile ilgili hassasiyeti olan birçok kişi bu ifadeleri okuyunca bizlere hak verecektir.

Gelelim konuşma dilimize. Kaynaklar, 600 bine yakın Türkçe kelimenin varlığını bize söylüyor. Fakat yapılan araştırmalarda ne acıdır ki günlük konuştuğumuz sözcük sayısının 300 ila 400 kelimeyi geçmediğini öğreniyoruz.¹ Görünen o ki nasıl bir cevhere sahip olduğumuzun farkında değiliz. Nihat Sami Banarlı, ‘’Türkçenin Sırları’’ adlı eserinde dilimizin bir imparatorluk dili olduğunu söyler ve şöyle devam eder: ‘’Türk dili herhangi küçük ve başkalarına mahkûm bir millet dili değil, tarihin daha ilk anlarından başlayarak bir imparatorluk dili’ dir. Her dil, imparatorluk dili olamaz. Çünkü her millet imparatorluk kuramaz. Bunun için büyük millet olmak lazımdır. Büyük milletlerin dili de tabiatıyla, büyük vatanlarda işlenmiş, büyük dil olur. Yine tekrar ediyorum: Türk milleti tarafından fethedilmiş topraklar nasıl Türk vatanı olmuşsa aynı millet tarafından fethedilmiş kelimeler de öyle Türk kelimesi olmuştur.’’(Banarlı, 1999:33). Güzel Türkçemizin sırlarını öğrenmek için bu eserimizi okumanızı tavsiye ederim. Türkçe anlam zenginliği olan bir dildir. Örneğin ‘’olmak’’ fiilini en az 30 ayrı anlamda kullanırız. Ör: hasta olmak,  adam olmak, ait olmak, alışık olmak, doktor olmak… ‘’görmek’’ fiilini en az 40 ayrı anlamda kullanırız. Ör: ders görmek, az görmek, küçük görmek, gereksiz görmek, destek görmek, dünya gözüyle görmek, tedavi görmek…²

Türk Dil Kurumu'nun güncel Türkçe sözlüğünde 111 bin 27 kelime bulunuyor. Bunun 14 bin 981'i yabancı kökenli. Görüldüğü üzere zengin bir kelime hazinemiz var bunun değerini bilelim ve kelime hazinemizi geliştirmeye çalışalım. Bir de hep, dilimize geçmiş olan yabancı kelimelerden bahsedilir fakat hiç yabancı dillere verdiğimiz kelimelerden bahsedilmez. Halbuki bizim yabancı dillere verdiğimiz kelimeleri anlatan eserimiz bile var: ‘’Türkçe Verintiler Sözlüğü, Prof. Dr. Günay Karaağaç’’ Eski TDK Başkanı Prof. Dr. Recep Toparlı’nın bu eserle ilgi şöyle bir açıklaması vardı: ‘’ Sanki Türkçe bu güçlü yapısı içinde başka dillere kelime vermeyen sadece alıcı durumda olan bir dil gibi gösteriliyor. Biz TDK olarak işin gerçek yönünü ortaya çıkarmak amacıyla 'Verintiler Sözlüğü' adı altında bir çalışma yaptırdık" dedi. Toparlı, bu yeni çalışmada Türkçeden yabancı dillere verilmiş 20 binin üzerinde kelime tespit edildiğini vurgulayarak, şunları kaydetti: "Bu çalışma, Prof. Dr. Günay Karaağaç tarafından gerçekleştirildi. Hazırladığımız bu Verinti Sözlüğü, şu anda baskı aşamasında. Sözlükte Türkçeden; Ermenice, Sırpça gibi başka dillere verilen kelime sayılarının fazlalığı göze çarpıyor. Mesela, bir Sırpça sözlüğünü açıp baktığınızda Türkçe sözlüğü zannedersiniz. Türkçeden Sırpçaya giren 9 binin üzerinde kelime var. Aynı şekilde İngilizce, Fransızca ve diğer dillere de çok sayıda kelime vermişiz. Rusçaya 2 bin 500, Bulgarcaya 3 bin 500, Sırpçaya 9 bin, Rumenceye 3 bin, Farsçaya 3 bin, Çinceye 300, Ukraynacaya 800, Finceye 118 kelime vermişiz. Sadece Ermeniceye 4 bin 262 kelime vermişiz, ama onlardan 25 kelime bizim dilimize girmiş. O kelimeler de zaten 'madik' gibi argo kelimeler."³ Bu bilgiler ışığında da görüyoruz ki zengin bir dile sahibiz. O halde varlık içinde yokluk çekmeyelim.

Sonuç olarak dilimizin zengin bir dil olduğunun farkında olalım. Başka diller de öğrenelim ama dilimizden vazgeçmeyelim. Dilimize sahip çıkalım, sevgiyle, muhabbetle kalalım.

Allah’a emanet olun. Sağlıcakla kalın.

¹https://www.kigem.com/gunde-kac-kelimeyle-konusuyorsunuz.html

²turkceogretimi.com

³https://www.haber7.com/yasam/haber/315625-tdkdan-verinti-sozlugu