Kültepe Kazı Başkanı Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu, kazılarda "vasiyet" kavramının Anadolu'da 4 bin yıl önce var olduğunu kanıtlayan tabletler bulunduğunu söyledi.

Kayseri-Sivas karayolu üzerinde bulunan Kültepe-Kaniş-Karum Ören Yeri'nde Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu başkanlığındaki kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı öncülüğünde ve Kayseri Büyükşehir Belediyesi'nin destekleriyle devam ediyor. Kayseri tarihini 6 bin yıl önceye dayandıran arkeolojik bulgu ve belgelerin gün ışığına çıkarıldığı ve "Anadolu tarihinin başladığı yer" olarak bilinen bölgede bulunan tabletler, o dönemki Anadolu insanının yaşamı hakkında bilgiler veriyor. Kazılarda 76. yıl geride kalırken, bulunan tabletler arasında "vasiyet" kavramının Anadolu'da 4 bin yıl önce var olduğunu kanıtlayan bilgiler de yer alıyor.

Günümüzden 4 bin yıl önce "vasiyet" ve "miras" kavramlarının olduğunu ve kişinin öldükten sonra eş ve çocuklarının geleceğini garanti altına almak için yazılı belgeler bıraktığını ifade eden Kültepe Kazı Başkanı Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu, "Kültepe dünyanın en büyük özel arşivlerinden birini sağlıyor bize Eski Çağ dünyası için. Günümüzden 4 bin yıl öncesine ait belgeler içerisinde ağırlıklı olarak ticari belgelere rastlıyoruz. Ticaretle ilgili her türlü olay, etkinlik burada kayda alınmış. Diyebiliriz ki para eden her şey kaydedilmiş. Ticari belgelerin de yer aldığı koleksiyonun içinde özel tabletler de yer almakta. O zamanki insanların yaşantısı hakkında ya da insanların karşılıklı çıkar çatışmalarının olduğu olaylar sırasında para hesabı görüldüğü için kaydedilmiş. Para eden her şey yazılmış diyebiliriz. Bu tabletler arasında aslında o zamanki dünyada başka yerlerden çok da fazlasını bilmediğimiz bazı medeni hukukla ilgili bilgilere de ulaşıyoruz. Bunlar arasında "vasiyet" ya da "miras" kavramı ile ilgili olanlar da epeyce fazladır. Evlilik; günümüzde olduğu gibi bir müessese, fakat burada karşılıklı çıkarlar da kayıt altına alınmış. Evlilik kontratı Kültepe'de sıklıkla karşılaştığımız bir belgedir. Bunun yanında evliliğin kurallarını belirleyen bir takım özel maddeler de karşımıza çıkıyor. Evlilik kontratında muhtemel bir boşanmaya karşı cezai şartlar var. Örnek olarak bir erkek karısını boşadığı zaman ceza olacak bir tazminat vereceğini kayıt altına almıştır evlenmeden önce. İnsanlar aynı şekilde kendi eşinin, çocuklarının, geleceğini de tasarlamış. Herhangi bir babanın ölümünde karısına ne kadar vereceğini, çocuklarına ne kadar vereceğini kayda almıştır. Günümüzde olduğu gibi o dönemde de insanlar sağ iken ölümü halinde malların paylaşılması için bir takım kurallar koymuşlar. Örnek olarak kadın eş; kocasından kalan bütün varlığın yüzde 50'sini alma hakkına sahip. Bunu eş en başta kural olarak koymuş. Ölümü halinde malının, mülkünün yüzde 50'si kadına geçiyor. Geri kalanlar ise vesayeti belirleyen kişinin kurallarına göre çocuklar arasında eşit olarak paylaştırılıyor. Bu da çok yaygın, birkaç tabletle sınırlandırılacak çok özel konular değil. Hemen hemen Kültepe tabletleri içerisinde vasiyete ilişkin belgeler vardır. Kimisi zarfların içerisindedir. Bu vasiyetler sadece bir kişinin yazdığıyla sınırlı değil, aynı zamanda şahitler huzurunda imzalanmış olanlar var ki bu artık neredeyse resmi bir senet gibi kabul edilebiliyor" dedi.

"Kadın mirasçı olarak malın yüzde 50'sini alıyor"

Modern dünyada yeni uygulamaya başlanan vasiyet kavramının 4 bin yıl önce Anadolu'da var olduğunu aktaran Prof. Dr. Kulakoğlu, "Günümüzden 4 bin yıl öncesinden bahsediyoruz, çok erken zamanlar bunlar. Aslına bakarsanız modern dünyada yeni uygulanan bir şeydir vasiyet veya mirasa ilişkin hukuki düzenlemeler. Dolayısıyla 4 bin yıl öncesinde insanlar kendilerinden sonra gelecek olan nesillerin geleceklerini garanti altına almak istiyor, eşlerinin yaşamlarını garanti altına almak istiyor. En önemli husus da burada kadının bir erkekle eşit olması, kadının mirasçı olarak malın yüzde 50'sini alıyor olması herhalde başka kültürlerde olmayan bir şeydir. Zaten Kültepe tabletlerini de özel yapan durumlardan bir tanesi de medeni yaşamda kadının başrol oynamasıdır" ifadelerini kullandı.