Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Mehmet Büyükafşar, sosyal medya ve dijital iletişim platformlarında dezenformasyon tehlikesine dikkat çekerek, "Bizi bir şeye inandırmak için kurgulanıyor, bunun farkında olmak lazım" dedi.

Sosyal medyada politika, sağlık, bilim başta olmak üzere her konuda dezenformasyon mesajlarına rastlanıldığını aktaran Öğretim Görevlisi Dr. Mehmet Büyükafşar, kullanıcıların gördükleri içeriklere şüphe ile yaklaşması gerektiğini ifade ederek bilgiyi doğrulamak için neler yapılabileceğini de açıkladı. Dezenformasyon mesajlarının çoğu zaman doğru olandan daha hızlı yayılıp daha çok insana ulaştığını söyleyen Büyükafşar, dezenformasyon yayılımında en çok insanların duygularını harekete geçiren mesajların yer aldığını da belirtti.

"Dezenformasyon mesajları duygularımızı hedef alıyor"

Büyükafşar, "Yalan bilginin geçmişi çok uzun zamanlara dayanıyor ama tabii sosyal medya ve dijital iletişim platformlarıyla birlikte bu söylentilerin hızı ve yönü değişti. Dezenformasyon dediğimiz şey kasıtlı olarak zarar verme amacı ile kişileri veya kurumları hedef almasıyla ön plana çıkıyor. Dolayısıyla ilk başta yapılacak şey aslında sorunu tespit etmek. Bu yanlış bilgilerin yayılma biçimlerini ve hızlarını tespit edersek bu konuda çözüme ulaşabiliriz. Mesajlar zaten bizim inançlarımıza, değerlerimize, kültürümüze uygun içerikler olarak sunuluyor. Bizi bir şeye inandırmak için kurgulanıyor, bunun farkında olmak lazım" dedi.

"Her içeriğe şüphe ile yaklaşılmalı"

Sosyal medyada kullanıcıların karşılaştığı her içeriğin inandırıcılığı noktasına şüpheye düşmesi gerektiğini ifade eden Büyükafşar, bir mesajın şüphe uyandırdığında ise doğrulamak için kullanabilecek yöntemlerin neler olduğunu anlattı. Büyükafşar, "Şüphe duymadan davranmak her zaman bizi yanlışa götürüyor. Dezenformasyon dediğimiz şey zarar verme amacıyla üretildiği için bunun yayılımını kolaylaştıracak kişiler de çok doğru tespit ediyor. Bilinçsiz olarak biz zarar verme amacıyla üretmeden paylaşıyoruz bunları ama bu da bir dezenformasyon kampanyasının süreci ve bilmeden bu sürecin parçası olabiliyoruz. Kullanıcılar olarak hepimiz bir içerik üreticisiyiz. Bir mesaj şüphe uyandırdığında bilgiyi doğrulamak için herkesin kullanabileceği basit yöntemler var. Onların ilki frene basmak. Duygularımızı frenlemek gerekiyor. Yani paylaşmak noktasında frene basmak gerekiyor. İkinci adım olarak ise kaynağın güvenilirliğini sorgulamak gerekiyor. Sosyal medyadaki her mesajı tek tek sorgulamak pek mümkün değil. Bunun yerine mesajın geldiği kaynağın güvenilirliğini sorgulamak gerekli. "Kaynak daha önce yanıltıcı bir içerik paylaşmış mı? Güvenilir kaynaklar tarafından takip ediliyor mu?" gibi soruların yanıtını aramak gerekiyor. Üçüncü adım mesajı sorgulamak. Mesajın daha önce yayınlanıp yayınlanmadığı, nerelerde paylaşıldığı, haber doğrulama platformlarında incelenip incelenmediği gibi noktalar önem arz ediyor. Google görsel aramalardan veya çeşitli programlar vasıtasıyla görüntüyü aratabiliriz. Daha önce bir yerde kullanıldıysa tamam bunda bir sıkıntı var deyip paylaşım yapmamalıyız" dedi.

"Dezenformasyon hızını yavaşlatmak gerekiyor"

Çevrimiçi ortamlarda yapay zeka aracılığı ile sahte videolar üretilebildiğine de dikkati çeken Büyükafşar, "Deep fake videolar önemli bir konu. Çevrimiçi ortamlarda bulunan bir fotoğrafı konuşturabilirler, çeşitli yerlerde gerçekçi olarak paylaşabilirler. Sahte videolar, içerikler üretme anlamındaki yazılımlar, yapay zeka yazılımları gitgide artıyor ve bunu tespit etme yöntemleri de çok zor o yüzden önce hızı yavaşlatmak gerekiyor. Dezenformasyon hızını yavaşlattığımız anda zaten başka birileri, haber doğrulama siteleri ya da kurumlar bu konuda resmi açıklamalar yapacaktır. Haber doğrulama siteleri kaynağı güvenilir haber kuruluşları ve resmi kurumlarca bu bilgiler hemen doğrulanıyor ya da yalanlanıyor. Dolayısıyla güvenilir haber kaynakları, bu işi yapan profesyonel haber doğrulama siteleri, resmi kurumlar bizim için önemli bir referans" ifadelerine yer verdi.