Hal Yasası ile ilgili çalışma yaptıklarını bildiren Antalya Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Ali Çandır, ilgili paydaşlarla son halini verecekleri çalışmayı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve Ticaret Bakanlığı'na sunacaklarını kaydetti.
ATB Şubat Ayı Meclisi, Meclis Başkanı Erdoğan Ekinci başkanlığında toplandı. Başkan Ali Çandır toplantıda tarım, ekonomi ve kente ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Hal çalışması Ticaret Bakanlığı'na sunulacak
Meclis Başkanı Erdoğan Ekinci ve yönetim kurulu üyeleriyle Antalya Toptancı Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği'ni ziyaret ettiklerini hatırlatan Başkan Çandır, ziyarette Hal Kanunu olarak bilinen 5957 sayılı kanunda bazı düzenlemeler yapılmasını, piyasanın işleyişi ve karşılaşılan sorunlar hakkında görüş alışverişinde bulunduklarını söyledi. Hal Yasası ile ilgili çalışma yaptıklarını bildiren Çandır, ilgili paydaşlarla paylaşıp son halini verecekleri çalışmayı TOBB ve Ticaret Bakanlığı'na sunacaklarını kaydetti.
"Döviz kuru ihracatı geriletti"
Domates başta olmak üzere yaş sebze ve meyve ihracatındaki gerilemenin gündemde olduğunu belirten Başkan Çandır, gerilemenin ana nedeninin döviz kuru olduğunu söyledi. Çandır, "Meclisimizde ve komitelerimizde de sıkça dile getirildiği gibi, son iki yıldır devam eden bu gerilemenin bir kısmı döviz kuru kaynaklıdır. Diğer bir kısmı ise girdi maliyet artışlarından kaynaklanmaktadır. Antalya olarak ihracatımızın amiral gemisi olan yaş sebze ihracatımız 2024 yılında miktar bazında yüzde 15, değer bazında yüzde 13 gerileyerek 441 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Gerilemenin temel sebebi ise rekabetçiliğimizin zayıflamasındandır" diye konuştu.
"Dış pazarda rekabet edemiyoruz"
İhracatçıların yıllar boyu uğraşarak oluşturdukları yurt dışı pazarlarda son zamanlarda rakiplerle rekabet edemez hale geldiğini söyleyen Başkan Çandır, "İhracatçımız, pazarlarını ve müşterilerini kaybetmemek adına maliyetinin altında fiyatla ihracat yapmaktadırlar. Halbuki bizim ihraç ürünlerimiz belirli standartlara ve fiyat rekabetine dayalı ürünlerdir. Bunun için de içerideki maliyet yapısı son derece belirleyicidir. Maliyetlerdeki artış hızı, döviz fiyatı artış hızını geçerse ihracat yapmak son derece zorlaşır ve zaten düşük katma değer oranı daha da geriye gider" değerlendirmesinde bulundu.
"İhracatçı firma sayımız azaldı"
Ali Çandır, 2024 yılının girdi maliyetlerindeki artış bakımından zor bir yıl olduğunu söylerken, tarımsal girdi fiyat endeksinin (Tarım-GFE) yıllık yüzde 32,92, tarım ürünleri üretici fiyat endeksinin (Tarım-ÜFE) yıllık yüzde 35,54, yurt içi üretici fiyat endeksinin (Yİ-ÜFE) yıllık yüzde 27,20, yurt dışı üretici fiyat endeksinin (YD-ÜFE) ise yıllık yüzde 20,47 arttığına dikkat çekti. Çandır, şunları kaydetti:
"İhracatta yaşadığımız sıkıntılar sadece fiyat ve maliyet üzerinden okunmamalıdır. Kontrol altında olan ve olmayan diğer nedenler de bu sıkıntıları bir bütün solarak ortaya çıkarmaktadır. Yani bugünlerde yaşamakta olduğumuz zorluklar, çoklu bozucu nedenlerin yıllar boyu birikerek karşımıza çıkardığı bir sonuçtur. Bu çoklu nedenlerin başında da ekonomik bakımdan, yüksek enflasyon, yüksek faiz ve görece olarak düşük kur gelmektedir. Dolayısıyla üretim yapıp ihraç etmenin motivasyonu da her geçen gün gerilemektedir. Sonuç olarak rekabet gücümüzün zayıflamasıyla birlikte, ihracat hızımız yavaşlamaktadır. Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre, ocak ayında ilk kez ihracat yapan firma sayımız bin 90 ile son yılların en düşüğü seviyesinde gerçekleşmiştir. Önümüzdeki dönemde bu darboğazdan çıkmanın temel yolu ise tek faktöre odaklanmış politikalar yerine katılımcı ve kapsayıcı bir anlayışla çok yönlü ve eş zamanlı politikalar uygulamaktır. Bu politikalar belki daha yavaş bir hızda uygulamaya geçirilecektir, ancak etkileri sayesinde daha sürdürülebilir olacaktır."
"Tarım arazilerinde kira artışları üretimi etkiliyor"
Antalya'da tarım alanlarının önemine dikkat çeken ATB Başkanı Ali Çandır, her geçen gün artan imar baskısı nedeniyle tarım alanlarının hızla yok olduğunu savundu. Çandır, "Özellikle son birkaç yıldır, arazi sahipleri tarafından uygulanan kira artışlarının tarımsal faaliyetlerin sürdürülebilirliğini tehdit eder hale gelmiştir. Meslek komiteleri toplantılarımızda da gündeme gelen bu konuda üyelerimiz, arazi sahiplerince kira artışlarında yatırımlar göz ardı edilerek fahiş kira talepleri olduğunu ifade etmişlerdir. Talep edilen kira artış oranlarının keyfi olduğunu ve talep edilen kiralarla üretimde kalmanın imkansız hale geldiğini paylaşmışlardır. Yüzde 41'lik pay ile örtü altı üretimde Türkiye'nin merkezi konumunda olan Antalya'da tarımsal üretimin sürdürülebilirliği tarım, gıda ve ekonomi politikaları açısından kritik öneme sahiptir. Üyelerimiz, üretimde sürdürülebilirliğin korunması, ticaretin, ihracatın ve yeni yatırım kararlarının olumsuz etkilenmemesi için kiralık tarım alanları için acilen bir düzenleme yapılmasını talep etmektedir" diye konuştu.
Ticari kredilerde limit problemi
Tarıma Dayalı Yatırımların Desteklenmesi ve Bireysel Sulama Sistemlerinin Desteklenmesi konularında yayımlanan tebliğler ile hibeye esas proje tutarı üst limitlerin niteliğine göre yüzde 30 ila yüzde 70 oranlarında yükseltildiğini belirten Ali Çandır, hazine destekli tarım kredilerine ait üst limit güncellemesinin henüz yapılmadığına dikkat çekti. Borsa üyelerinin, yatırım ve işletme maliyetlerindeki artışa paralel olacak biçimde üst limitlerin günün şartlarına uygun olarak güncellenmesini talep ettiğini söyleyen Çandır, "Diğer taraftan ticari kredi faiz oranlarında geçtiğimiz yıla oranla bir gevşeme olduğunu, ancak bankaların limit aşım problemleri nedeniyle kredilere ay ortasına kadar erişebildiklerini, ay ortasından sonra limitlerin dolduğu gerekçesiyle kredi kullanımının zorlaştığını bununda nakit akışlarında sorunlar oluşturduğunu paylaşmışlardır" dedi.
"Soğuk, pazara yansıyacak"
Son bir haftadır yaşanan olumsuz hava şartlarının, yaş meyve sebze ve kesme çiçek üretimi başta olmak üzere tarımsal üretimi etkilediğini belirten Ali Çandır, soğuk havanın ürün veriminin düşmesine ve hasat sürelerinin uzamasına neden olduğunu kaydetti. Çandır, hava şartları nedeniyle arz edilen ürün miktarı azalacağını, bu dönem fiyat artışlarının kaçınılmaz olacağını söyledi. Çandır, "Şu ana kadar ketimizde herhangi bir toplu don zararı bildirimi bulunmamaktadır. Narenciye bahçeleri ve tropikal meyvelerde soğuk kaynaklı zararlar gözlemlense de önümüzdeki aylardaki hava koşulları belirleyici olacaktır" ifadelerini kullandı.
"En fazla vergi veren 6. kentiz"
Antalya'nın ülke genelinde en fazla vergi veren 6. kent olduğunu, yaklaşık 40 milyar lira değerinde artı değer oluşturan Antalya'nın potansiyelinin daha fazla olduğunu kaydeden Çandır, "Ancak, birçok firma merkezinin İstanbul başta olmak üzere diğer illerimizde bulunması nedeniyle bu vergiler doğrudan Antalya'nın hanesine yazılmamaktadır. Gelişen teknolojiyle birlikte önümüzdeki yıllarda kazancın elde edildiği ilin hanesine yazılmasını sağlayacak düzenlemelerin hayata geçirileceğine inanıyoruz. Bu sayede, Antalya'nın ürettiği katma değer daha görünür hale gelecek ve kentimizin ekonomik gücü daha net bir şekilde ortaya çıkacaktır. Başta üyelerimiz ve gelir idaresi mensupları olmak üzere tüm mükelleflerin 36. Vergi Haftası kutlu olsun" diye konuştu.
Başkan Hisarcıklıoğlu'nu kutladı
150 ülkenin odalarını bir çatı altında birleştiren Dünya Odalar Federasyonu Başkanlığı'na yeniden seçilen TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu'nu kutlayan Başkan Çandır, TOBB'un 73. kuruluş yılını da tebrik ederek, "Kuruluşundan günümüze emeği geçen herkese şükranlarımızı sunuyorum" dedi. Çandır, Ramazan ayının Mart'ta başlayacağını hatırlatarak, "Bu mübarek ayın, dayanışma ve paylaşmanın en üst seviyede yaşandığı günler olduğunu unutmamalıyız. Ramazan ayının hepimize hayırlı olmasını diliyorum" şeklinde konuştu.
Konuşmanın ardından Meclis üyeleri, sektörleriyle ilgili değerlendirmelerde bulundu.